Bestaat er plat Rotterdams ornament?

Aan de Maaskade in Rotterdam, op het Noordereiland, staat het Hulstkampgebouw. Een fraai Rijksmonument, 1888 ontworpen door Jacobus Pieter Stok. De Maaskade is een beschermd stadsgezicht dat wordt gesierd door heel diverse architectuurstijlen die niettemin goed bij elkaar passen; van zakelijke wederopbouw tot neorenaissance, zoals het Hulstkampgebouw. Pal naast dit gebouw bevindt zich een perceel dat, om verschillende redenen, nooit is bebouwd.

Tot nu. In 2021 vindt namelijk de oplevering plaats van een nieuw gebouw met vier luxeappartementen dat moeiteloos schikt in het beschermd stadsgezicht. Maar zich niettemin onderscheidt door het ontwerp van de gevel en vooral door de uitvoering daarvan.

Het aanzicht is een eigentijdse mix van de omringende architectuurstijlen, toegepast in een innovatieve interpretatie van vorm en gecombineerd met een nieuwe ambachtelijkheid. Het gebouw heeft bijvoorbeeld wel neoclassicistische kenmerken, zoals toogramen, maar niet als een letterlijke herhaling van vorm. Een omkering juist: waar de oudbouw van Hulstkampgebouw een natuurstenen voet heeft met daarboven baksteen, heeft deze nieuwbouw een bakstenen voet met daarboven een natuurstenen gevelbekleding. En waar de gevelornamenten bij de bestaande bebouwing naar buiten zijn gericht, maken die in de nieuwbouw dieptesprongen naar binnen.

Het effect: als je recht voor het gebouw staat, ervaar je de gelaagde gevel met zijn ambachtelijke detaillering en opvallende maatverschuivingen als een organisch onderdeel van de omgeving. Pas als je langs de gevel kijkt, zie je dat deze helemaal vlak is. Dit is het resultaat van enerzijds een complex, geometrisch 2D- en 3D-gestuurd ontwerpproces. En anderzijds van een heel bijzondere manier van verwerken van natuursteen.

Op het eerste gezicht lijkt de gevel te zijn opgebouwd uit massieve natuursteenblokken. Maar niets is minder waar. Massieve steenblokken zijn niet meer van deze tijd omwille van, onder andere, de milieubelasting bij productie, transport en verwerking. Voor deze gevel worden bij een steenhouwer in Portugal op een ambachtelijke manier – handwerk! – 3 cm dikke natuursteen platen gezaagd van een Egyptische kalksteen die als gevelelementen op een stalen frame worden samengesteld. Door deze ten opzichte van elkaar naar de binnenkant van het gebouw te verschuiven, ontstaat de verrassende gelaagdheid. Een vorm van visuele verstrooiing als een resultaat van vormgeving waar het plezier vanaf spat en modern ambachtelijk vernuft.