V8 Architects

Negen woningen in nieuwe erftypologie

Aan de Rodenrijseweg in Berkel bevindt zich “De Klokkenwoning”; een monumentale boerderij uit 1852 die zijn naam dankt aan de klok op de ophaalbrug, één van de weinige ophaalbruggen die Berkel nog kent. Voor de eigenaar van de boerderij maakten wij een bijzonder plan om de inmiddels vervallen monumentale boerderij in ere te herstellen en te laten restaureren, en op het erf extra woningen te realiseren met behoud van het historische karakter.

Woonerf in boerderijtypologie

Het resultaat is een woonerf gebaseerd op de boerderijtypologie. Het erf bestaat uit een ensemble van drie volumes die voortkomen uit de ruimtelijk hoofdvorm van de monumentale boerderij en de ligging er van: de monumentale boerderij, 9 geschakelde woningen en een multifunctioneel servicegebouw dat dienst doet als garage, schuur, afvalopslag en waar de duurzame installaties zich bevinden.

Het hoogteverschil van 2,5 meter op het kavel biedt veel potentie op het gebied van privacy en lichtinval in de woningen. De woningen staan in meerdere opzichten in de luwte. Auto’s worden in het servicegebouw geparkeerd, uit het zicht van de leefomgeving. De woningen en de privé tuinen bevinden zich bovendien achter deze eerste ‘stal’ die een verlengde is van de monumentale boerderij. In plaats van een formele voortuin heeft het erf een gemeenschappelijk straatje in de privé sfeer. Rond de bestaande boerderij blijven de profielen intiem met relatief lage goten terwijl de gevels naar het zuiden, ter hoogte van de privé tuinen steeds hoger en lichter worden.

Stenen afbikken

De oude stenen van de boerderij zijn afgebikt en hergebruikt. Eiken spanten en gezwarte houten delen maken de schuren. Eén schuur met 9 woningen en één schuur met bergingen en pek voor de auto’s. Samen met de herbouwde boerderij vormen ze een erf, waarbij alle onderdelen herkenbaar zijn maar net iets vervormd naar een nieuwe werkelijkheid. Grote omtimmerde goten, boerendeuren in twee delen en warmtepompen in de schoorsteen maken van geen pastiche van een boerenerf maar een woonerf met boerenslimheid.

Kleinschaligheid en sociale cohesie

Bijzonder aan het plan zijn de samenhang en de kleinschaligheid. Die komen niet alleen terug in het ontwerp door de juiste verhoudingen tussen ‘nabuurschap’ en ‘privacy’, maar vooral ook in de sociale cohesie tussen de bewoners. De kleinschaligheid en het besef van collectiviteit garandeert het behoud van het erf-karakter.